PFU nie usankcjonowała terminu „polski obóz koncentracyjny”, ale zaakceptowała przeprosiny gazety „Avisa Sør-Trøndelag”. Poniżej oświadczenie rady.

The Norwegian Press Complaints Commission (PFU) has not recognised the term “Polish concentration camp”, but accepts the apology from Avisa Sør-Trøndelag (Sør-Trøndelag News). Below is the statement from the commission in Polish and thereafter in English.

PRESSENS FAGLIGE UTVALG (NORWESKA RADA ETYKI MEDIÓW) OŚWIADCZA:

Skarga dotyczy użycia przez gazetę „Avisa Sør-Trøndelag” określenia „polskie obozy koncentracyjne” w opisie treści filmu „Lektor” („The Reader”).

Skarżący reprezentuje ScanPress.net, polskojęzyczny portal internetowy działający w Norwegii. Zareagował on na użycie określenia łączącego Polskę i Polaków ze zbrodniami Niemców. W opinii skarżącego, gazeta „Avisa Sør-Trøndelag” rozpowszechniała nieprawdziwe informacje, wypaczając fakty historyczne i krzywdząc Polskę i Polaków poprzez używanie tego określenia. Zdaniem skarżącego media współuczestniczą w kształtowaniu wiedzy powszechnej, dlatego szczególnie ważne jest, aby trzymały się faktów. Jeśli fałszywa informacja powtarzana jest dostatecznie często, może być odbierana jako prawda i wyrządzić ogromną szkodę, której skutki trudno odwrócić – uważa skarżący.

Gazeta „Avisa Sør-Trøndelag” przeprasza za użycie określenia i przyznaje, że było ono nieprecyzyjne. Redakcja twierdzi jednak, że określenie zostało użyte, ponieważ obóz zlokalizowany był na terenie Polski, a nie chodziło o obarczenie Polaków odpowiedzialnością za to, co działo się w obozach koncentracyjnych. Dziennikarka nie wiedziała również, że używanie takiego określenia jest krzywdzące dla Polaków. Redaktor wyjaśnia jednak, że określenie zostałoby zmienione, gdyby przeczytał recenzję przed opublikowaniem. Redakcja informuje również, że opublikowała przeprosiny. Zdaniem redakcji, mało prawdopodobne jest spowodowanie przez recenzję filmu, iż czytający ją uzna, że za okrucieństwem obozów stał ktoś inny niż Niemcy.

Pressens Faglige Utvalg stwierdza, iż kwestią, do której rada powinna się tutaj ustosunkować jest rozumienie sformułowania „polski obóz koncentracyjny”.

Zdaniem rady, mimo iż druga wojna światowa zaczyna odchodzić w dalszą przeszłość, to jednak nadal ugruntowanym elementem wiedzy powszechnej jest świadomość, że to Niemcy zakładali i prowadzili obozy koncentracyjne podczas wojny. Nie jest jednak pewne, że wiedza ta nigdy nie ulegnie zmianie w przyszłości. Dlatego też, zdaniem rady, ważne jest publiczne podnoszenie kwestii używania określenia oraz problemu z nim związanego, tak jak uczynił to skarżący poprzez wniesienie skargi.

Rada pragnie również zauważyć, że sformułowanie doprowadzało do kontrowersji na arenie międzynarodowej i rozumie, że Polacy uważają je za krzywdzące, zważywszy na szczególną powagę wydarzeń historycznych, do których ono nawiązuje. Fakty historyczne należy traktować z szacunkiem, a  – zgodnie z zakończeniem kodeksu etyki dziennikarskiej „Vær Varsom-plakaten” – słowa i obrazy to potężna broń, której nie należy nadużywać. Media powinny więc świadomie dobierać słowa i dążyć do precyzji oraz prawidłowego przedstawiania faktów.

Rada daje wiarę wyjaśnieniom gazety „Avisa Sør-Trøndelag”, zgodnie z którymi zamiarem nie było przekręcanie faktów i powiązanie Polaków ze zbrodniami nazistów, a przekazanie informacji, że obóz znajdował się na terenie Polski. Jednocześnie rada podziela pogląd skarżacego, że „polski obóz koncentracyjny” można odczytać jako obóz założony przez polskie władze i w takim kontekście redakcja rozpowszechnia błędne informacje. Zgodnie z kodeksem etyki dziennikarskiej „Vær Varsom-plakaten” punkt 4.13, należy skorygować błąd i przeprosić. Rada stwierdza, że gazeta „Avisa Sør-Trøndelag” wystosowała przeprosiny oraz przyznała, że użyte określenie jest nieprecyzyjne. Rada zgadza się również, że redakcja mogła użyć bardziej precyzyjnego sformułowania.

Gazeta „Avisa Sør-Trøndelag” nie naruszyła zasad dziennikarskich.

Oslo, 24 listopada 2015

STATEMENT BY THE NORWEGIAN PRESS COMPLAINTS COMMISSION:

The submitted complaint is in regard to a film review presented in Avisa Sør-Trøndelag, where the term “Polish concentration camp” was used to describe the contents of the film entitled “The Reader”.

The complainant represents ScanPress.net, a Norwegian-based and Polish language website. He objects to the terminology, which he believes links Poland and the Polish people to German war crimes. From the complainant’s standpoint, Avisa Sør-Trøndelag has spread false information and presented a distorted version of historical facts, while at the same time insulting Poland and the Polish people through its use of terminology. The complainant argues that since the media contributes toward the establishment of common knowledge, it is crucial that they adhere to the facts. If this type of misinformation is repeated often enough, it will eventually be perceived as the truth. This, the complainant states, will cause substantial harm that may be difficult to repair.

Avisa Sør-Trøndelag apologises for the use of this terminology and grants that it was imprecise. However, the editorial staff submits that the term was used solely because the camp was located in Poland, and that this in no way places responsibility for what occurred in the concentration camps on the Polish people. The journalists were not aware that their use of terminology could be considered hurtful to the Polish people, although the editor conceded that the terminology would have been altered had he been able to read the review prior to its publication. Nonetheless, Avisa Sør-Trøndelag cannot see that this error is so serious as to constitute a violation of the ethics of responsible journalism. The editorial staff has informed the commission that they have published an apology, though they believe it is highly unlikely that the film review could have led the public to believe that the atrocities in the camps were carried out by anyone but the Germans. The Norwegian Press Complaints Commission concludes that the issue at hand involves the way in which the term “Polish concentration camp” is interpreted and understood.

Although World War II took place a long time ago, the fact the Germans constructed and operated concentration camps during the war has become well-established common knowledge. That does not mean that this common knowledge will remain firmly fixed in perpetuity. The commission therefore believes that the complaint, as presented by the complainant, is important to ensure that the public is made aware of the use of this terminology and the issue associated with it.

The commission also notes that this terminology has sparked international controversy, and understands that the Polish people view it as offensive, given the exceptionally grave historical events associated with the terminology. It is essential to show the utmost respect for historical facts. As stated in the conclusion of the Ethical Code of Practice for the Norwegian Press, words and images are powerful weapons which must never be abused. The media must therefore remain conscious of its choice of words, and strive toward accuracy and a correct representation of the facts.

The commission accepts Avisa Sør-Trøndelag’s explanation that it was never their intention to distort historical facts or link the Polish people to Nazi atrocities. Their intent was instead to convey that the camp was located in Poland. The commission agrees with the complainant’s argument that a reader might interpret “Polish concentration camp” as a camp established by Polish authorities, and in this sense, the editorial staff would have presented erroneous information. In accordance with Section 4.13 of the Ethical Code of Practice for the Norwegian Press, erroneous information must be corrected and apologies must be made. The commission confirms that Avisa Sør-Trøndelag has presented an apology and also acknowledged that their use of terminology was imprecise. The commission agrees that the editorial staff should have used a more precise formulation.

Avisa Sør-Trøndelag has not violated the ethics of responsible journalism.

Oslo, 24 November 2015